Mantolama Nedir?
Mantolama, ısı yalıtımı günümüzde hem konutlar hem de çevresel faktörler açısından vazgeçilmez bir işlemdir.
Mantolama, bina dış yüzeyine kompozit yalıtım malzemelerinin kaplanması tekniğiyle yapılan bir ısı yalıtımı uygulamasıdır. Mantolama, hem yeni binaların inşaatında hem de eski binaların enerji verimliliği performansını artırmak için uygulanabilmektedir. Mantolama tekniği aynı zamanda bina güçlendirme çalışmalarında da uygulanabilmektedir. Mantolama tekniği, Avrupa ülkelerinde 1970’li yıllardan itibaren (ETICS) yani, “External Thermal Insulation Composite System” adı altında uygulanmaktadır. Ülkemizde enerji verimliliği kanununun yürürlüğe girmesinden sonra en çok tercih edilen dış cephe ısı yalıtımı uygulamasıdır.
Mantolama nedir? Mantolama nasıl yapılır? En iyi mantolama malzemeleri nelerdir? Mantolama enerji tasarrufu sağlar mı? gibi sıklıkla sorulan soruları en anlaşılır şekilde yanıtlayacağız.
Mantolama, binaların dış cephesine uygulanan bir ısı yalıtım yöntemidir. Isı yalıtım sistemindeki temel prensip; iki farklı sıcaklıktaki ortam arasında ısı geçişinin engellenmesi ve ısı kaybının önüne geçilmesidir. Mantolama işlemi en basit şekilde ısı yalıtımı sağlamak için binanın dış cephesine manto giydirilmesi olarak tanımlanabilir. İsmini ise işlem sırasında kullanılan manto’dan alır.
Mantolama ilk bakışta basit bir işlem gibi görünse de aslında titizlikle ve en kaliteli mantolama malzemeleri seçilerek yapılmalıdır. Mantolama yalnızca köpüklerin dış cepheye uygun şekilde sıralanması değildir. Pek çok farklı ısı yalıtım malzemesinin ve mantolama malzemesinin bir arada kullanılmasını gerektirir. Mantolama için doğru ürün seçimi oldukça önemlidir çünkü yanlış yapılan işlemler ancak oldukça zorlu ve maddi olarak külfetli şekilde telafi edilebilir.
Mantolama nasıl yapılır?
Mantolama işlemi uygulanacak olan yapının zemin kısmı muhakkak ki sıvalı olmalıdır. Sonrasında 4-5 cm kalınlığında kaliteli bir strafor güçlü bir yapıştırıcı ile alana uygulanır. Sonraki aşamalar dekoratif kısmı ve silikonlu boya uygulamasını içerir.
Mantolamanın nasıl yapılacağı konusunda bilgi sahibi olmak tabii ki önemli ancak uygulamada pek çok inceliği olan bu iş için bu alanda tecrübe ve bilgi sahibi, işinde uzman bir usta ile anlaşmak en doğru yöntem olacaktır.
Bu sorunun cevabı: Evet! Ancak mantolama ne kadar enerji tasarrufu sağlar? diye sorulduğunda net bir cevap vermek mümkün değildir. Çünkü kullanılan mantolama malzemelerinin kalitesi ile mantolama işlemi yaptırılacak ustanın konu hakkındaki bilgisi ve titizliği enerji tasarrufu oranını neredeyse yarı yarıya değiştirebilecek mahiyettedir.
Kaliteli mantolama malzemesi kullanmak belki ilk etapta bütçe açısından yüksek maliyetli gibi görünebilir. Ancak uzun vadede, yaklaşık olarak 2 ila 3 yıl aralığında, yapılan masraf kendini tolere edecektir. Ayrıca mantolama işlemi, binanın değerini de artırır. Tabii buradan yola çıkarak mantolama işlemi yaptırmadan önce, binanın doğal afetlere dayanıklılık raporlarının alınması ve ancak dayanıklı ve sağlam bir bina ise bu değerli işlemin uygulanması gerektiğini de söyleyelim.
En iyi mantolama malzemeleri nelerdir?
Mantolama işleminde en sık kullanılan ve en iyi sonuç veren malzemeler; ısı yalıtım levhaları, taş yünü levhalar, Expanded Polistren yani EPS, Extrude Polistren yani XPS, ısı yalıtım sıvaları ve cam yünü gibi ürünlerdir.
Döşemelerde Mantolama
Döşemelerde mantolama bilindiği üzere döşemelerin su emilimini kesmek amacıyla yapılan bir uygulamadır. Zemin üzerindeki döşemelere su emmeyen ve yüksek basma mukavemetine sahip XPS levhalar ile sağlamlaştırılmalıdır. Özellikle ısıtılmayan bodrumlar üzerinde yer alan döşemelerde, mantolama bodrum tavanına tespi edilir ve zemin katların döşemelerden kaynaklanan ısı kayıplarının önüne geçilir.
Çatılarda Mantolama
Çatı arası yürünmesi gereken çatılarda ahşap kadronlar üzerine kalaslar ile yürüme yolu inşa edilmelidir. Eğer yalıtım malzemeleri üzerine yük binecek ise şilte tipi ürünler yerine levha formatında sert mantolama malzemeleri kullanılmalıdır.
Ayrıca uygulama yapılacak alanın çatı döşemesi mutlaka toz, kir ve harç artıklarından temizlenmeli yada döşeme üzerine mala perdahlı ince bir şap atılmalıdır. Bu işlem sonrasında daha düzgün bir zemin elde edilir. Düzgün bir yüzey çok daha iyi bir mantolama uygulamasına yardımcı olur. Bu düzgün yüzey sağlandıktan sonra üzerine buhar dengeleyici serilir ve kalınlığı TS 825 yani “Binalarda Isı Yalıtım Kuralları Startları”na uygunluğa göre belirlenmiş mantolama malzemeleri döşenir.
Dış Cephe Mantolamada Kullanılan Malzemeler
- Isı Yalıtım Levhaları: Dış cephe mantolama uygulamasında en çok kullanılan levhalar Expanded Polistren ( EPS), Extrüde Polistren (XPS) ve Taşyünü Isı yalıtım levhalarıdır.
- Expanded Polistren (EPS) Levhalar: Petrolden elde edilen, kapalı gözenekli beyaz renkli bir ısı yalıtım levhasıdır. Karbon takviyeli olanlar gri renktedir. Bünyesindeki gözeneklerde hareketsiz ve kuru hava bulunur. Bilinen en iyi ve ekonomik ısı yalıtım malzemesidir. 15/30 kg/m3 yoğunluklarda üretilen levhalar çok hafiftir ve cepheye ek yük getirmez. Kalınlığı incelmez, performansı ömür boyu sabit kalır.
- Extrüde Polistren (XPS) Levhalar: Petrol türevi olan polistrenin ekstrüzyon işlemi ile hat boyunca çekilmesi ile üretilir. Basınç dayanımı yüksek, ısı iletim katsayısı düşük, bünyesine su almayan ve nemden etkilenmeyen bir ısı yalıtım levhasıdır.
- Taşyünü Levhalar: Bazalt, dolomit, kireçtaşı gibi minerallerden elde edilir. Ergimiş camın çeşitli yöntemlerde lif haline getirilmiş halidir. Lif çapları,3-5 mikron arasındadır. Malzemenin %99’u hava boşluklarından oluşur.Kolay ıslanan bir malzemedir, ıslandığı zaman tüm özelliğini kaybeder. Son yıllarda malzemenin içerisine su itici silikon malzemeler katılarak malzemenin kuru kalması sağlanmıştır.
- Yapıştırma Harçları: Bina dış yüzeylerine yatayda ve düşeyde uygulanan polimerle takviye edilmiş, mantolama levhalarının yapıştırılmasında kullanılan, çimento esaslı, asbest içermeyen, yanıcı olmayan,dona, suya ve neme karşı dayanıklı bir malzemedir.
- Isı Yalıtım Sıvaları: Isı yalıtım levhalarının üzerinin kapatılması ve fileli sıva uygulamalarında kullanılmaktadır. Çimento esaslı, su itme özelliği olan, dona ve suya karşı dayanıklı, uzun ömürlü, üzerine doğrudan boya uygulaması da yapılabilen bir malzemedir.
- Dekoratif Dış Cephe Kaplama Sıvası: Mantolama uygulamasında ısı yalıtım levhalarının üzerine uygulanan ısı yalıtım sıvalarını kaplamak ve dekoratif görünüm vermek için kullanılan, akrilik polimer katkılı beyaz renkli, suya,dona ve kötü hava koşullarına dayanıklı, çimento esaslı, uzun ömürlü bir malzemedir.
- Donatı Filesi: Mantolama levhalarının üzerine uygulanan sıvada oluşabilecek çekme gerilimlerini karşılamak ve çatlamasını önlemek amacıyla kullanılan, 145-160 gr/m2 ağırlıkta, cam elyaf malzemedir. Yüksek darbe dayanımı gerektiren yerlerde 340 gr/m2 ağırlığında donatı filesi kullanılmalıdır.
- Plastik Mantolama Dübeli: Mantolama levhalarının dış yüzeye montajının yapılması için kullanılır. Mantolama yapılan cephedeki rüzgar etkilerinin azaltılması amacıyla kullanılır. Standart bir uygulamada kullanılması gereken dübel sayısı 6/m2 dir. Bu sayı uygulama yapılacak binanın yüksekliğine ve çevre şartlarına göre değişebilir.
- Köşe Profili: Bina köşelerini ve pencere kenarlarını mekanik etkilerden korumak ve düzgün köşeler elde etmek için kullanılır. Plastik ya da alüminyumdan, file takviyeli yada file takviyesiz olarak üretilirler.
- Subasman Profili: Mantolama levhalarının başladığı yerde sistemi yağmur ve rüzgar gibi dış etkilerden korumak, sıva uygulamasında mastar görevi görmesi için kullanılırlar. Alüminyum ya da galvanizden üretilen referans profilleridir.
Isı Yalıtım Malzemelerine Göre Mantolama Çeşitleri
Mantolama çeşitleri birde ısı yalıtım malzemelerine göre ayrılmaktadır. Bu mantolama çeşitlerini yukarıda malzemeler diye ayırdığımız maddelerde görebilirsiniz. Bunlar ESP mantolama, karbonlu EPS mantolama, XPS mantolama, taş yünü mantolama ve fugalı/yalı mantolama olmak üzeredir.
Dilerseniz ısı yalıtım malzemelerine göre mantolama çeşitleri hakkında da detaylı olarak sizleri bilgilendirelim.
EPS Mantolama
EPS (Expanded Polistren), petrolden elde edilmiş, termoplastik, kapalı gözenekleri olan ve genel olarak beyaz renkli bir ısı yalıtım malzemesidir. EPS levhalarında yaklaşık olarak (1 m³ EPS’de 3 ile 6 milyar) küçük ve kapalı gözenek hücresi bulunur. Bu hücreler içerisinde %98 civarı hareketsiz ve kuru hava barınır.
Bu özelliklere sahip EPS’ler ekonomik ve üstün ısı yalıtım özelliklerine sahip olduklarını gösterirler. Ürünün performansı ve kullanım ömrü boyunca bu değer sabit kalır. Kısacası bu malzeme son derece iyi bir malzemedir. Kalınlığı incelmez, ısı iletkenliği azalmaz ve diğer özelliklerinde hiç bir bozulma görülmez. Ayrıca EPS istenilen yoğunlukta üretilebilir. Yalıtım amacıyla genel olarak 15-30 kg/m³ yoğunluğunda kullanılır. EPS levhalar çok hafiftir ve cepheye fazla yük bindirmez. EPS mantolama bina iç ve dış duvarlarında uygulanırlar.
Karbonlu EPS Mantolama
Karbonlu EPS, içerdiği grafit usu reflektörleri ile yalıtımı geliştirilmiş bir EPS yani Expanded Polistren çeşididir. Karbonlu EPS’ye rengini veren gri de bu grafit ısı reflektörleridir. Bu grafit, sıcak ve soğuğu daha iyi yansıtarak konvansiyonel EPS’ye göre yalıtımın daha iyi olmasına yardımcı olur.
EPS düşük yoğunluklarda bile ısı iletken grubu 035’e (TS7316 EN 13163) dahildir. Düşük yoğunluklarda ısı iletkenlik grubunun 035 olması sayesinde konvansiyonel EPS’ye göre çok daha az yada daha önce malemelerle aynı ısı yalıtımı sağlanmaktadır. Karbonlu EPS mantolama uygulaması bina iç ve dış duvarlarına uygulanmaktadır.
XPS Mantolama
Homojen bir hücre yapısına sahip, yalıtım amaçlı üretilen bir ısı yalıtım malzemesidir. Polistirenden üretilir. Açılımı Extrude Polistren’dir ve sert bir köpüktür. Basma mukavemeti yüksek, ısı iletkenlik değeri iyi, B1 yangın sınıfına giren ve bünyesine su almayan hatta nemden etkilenmeyen bir malzemedir.
Genel olarak bina iç ve dış duvarlarına uygulanır. Zemin izolasyonlarında, su basmalarında çatı izolasyon işlemlerinde de kullanılır.
Taşyünü Mantolama
Taşyünü mantolama malzemesi, bazalt taşının yaklaşık olarak 1350-1450°C’de ergitilerek elyaf haline getirilmesi ile oluşturulur. Bazalt taşı inorganik bir ham maddedir. Aynı zamanda yerli olarak temin edilmektedir.
Taş yünü kullanım yerine ve amacına göre farklı boyutlarda hatta farklı teknik özelliklerde üretilebilir. Değişik kaplama malzemeleri ile şilte, levha, boru, dökme şeklinde üretilebilen taş yününün ısı yalıtımı, ses yalıtımı, akustik düzenleme ve yangın yalıtımı amacıyla da kullanıldığı bilinir.
Fugalı / Yalı Baskı Mantolama
Fuga mantolama dış cephe kaplamaları arasında kullanılan ve genel olarak çatlamayı ve yine estetik görünümü sağlamak amacıyla yapılır. Fugalı mantolama uygulaması hem estetik görünüm sağladığı için hemde uygulamada dekoratif sıva ve boya uygulama aşamasında ek oluşturmadan sonlandırma yapıldığı için tercih edilmektedir.
Kaynaklar
https://www.topac.net/cati-urunleri/binalarda-mantolama/
https://www.gnyapi.com.tr/mantolama-malzemeleri/